Αν και η Ελλάδα εξάγει μικρό ποσοστό προϊόντων στις ΗΠΑ, είναι εκτεθειμένη στις διεθνείς εξελίξεις – Δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις για επιπτώσεις στον τουρισμό, σχετικά ελεγχόμενο το πρόβλημα στις εξαγωγές – Οι κίνδυνοι σε περίπτωση διεθνούς ύφεσης λόγω των μεγάλων δανειακών αναγκών

Η παγκόσμια αναστάτωση που προκάλεσε η επιθετική πολιτική του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ δεν αφήνει αδιάφορη την Ελλάδα. Και αυτό διότι με αφορμή τον εμπορικό πόλεμο δημιουργήθηκε κρίση στις χρηματιστηριακές αγορές και στις αγορές ομολόγων, ενώ ταυτόχρονα οι ισοτιμίες των νομισμάτων παρουσιάζουν μεγάλη μεταβλητότητα.

Μετά το πάγωμα των δασμών για 90 ημέρες τα πράγματα μοιάζουν λίγο να ηρεμούν, αλλά η ανησυχία παραμένει. Αφενός διότι είναι δύσκολο να μετρηθούν επακριβώς οι επιπτώσεις στις οικονομίες, στις επιχειρήσεις και τις αγορές και αφετέρου διότι ο συνδυασμός του εμπορικού πολέμου με την κολοσσιαία γεωπολιτική αλλαγή που προκαλεί η πολιτική Τραμπ υποχρεωτικά μεταβάλλουν όλες τις ισορροπίες, οικονομικές και πολιτικές.

Στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, μεγάλες αλλαγές όπως αυτές που θέλει να επιβάλει ο Τραμπ στο διεθνές εμπόριο, επηρεάζουν όλες ανεξαιρέτως τις χώρες. Παρότι οι ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ είναι μικρής συνολικής αξίας, η ελληνική οικονομία είναι πολύ εκτεθειμένη στις διεθνείς εξελίξεις, αφενός, εξαιτίας της εξάρτησής της από τον τουρισμό και, αφετέρου, λόγω των πολύ μεγάλων δανειακών αναγκών που έχει η χώρα για την αναχρηματοδότηση των δανείων της.

Αυτό σημαίνει ότι οι αναταράξεις στη διεθνή αγορά ομολόγων, οι οποίες ήδη παρατηρήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες, αν συνεχιστούν και επιδεινωθούν, θα επηρεάσουν αρνητικά το κόστος δανεισμού της Ελλάδας. Αρνητική θα είναι η επίδραση και από τον περιορισμό της κίνησης των διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων, σε περίπτωση που η αναταραχή στις αγορές διατηρηθεί για πολύ καιρό. Ακόμη χειρότερα θα γίνουν τα πράγματα αν η αμερικανική και η ευρωπαϊκή οικονομία οδηγηθούν σε ύφεση.

Το χειρότερο σενάριο συνδέεται με μια κρίση αξιοπιστίας των ΗΠΑ, η οποία, αν τελικώς βαθύνει, θα προκαλέσει τεράστιες ανισορροπίες σε όλες τις αγορές.

Μέχρι στιγμής αυτό που φαίνεται είναι ότι οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από την πολιτική Τραμπ θα εξαρτηθούν κυρίως από την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας, τις εξελίξεις στις αγορές ομολόγων και τις ισοτιμίες νομισμάτων παρά από τις εξαγωγές ελληνικών προϊόντων στις ΗΠΑ.

Τα προϊόντα

Οι εξαγωγές μας στις ΗΠΑ είναι περιορισμένες και έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες που λειτουργούν προστατευτικά. Για παράδειγμα, το ελληνικό κρασί πουλιέται σε εστιατόρια μόνο και σε εξαιρετικά υψηλές τιμές και οι εξαγωγείς θεωρούν ότι δεν θα κάνει διαφορά στην τιμή για τους ευκατάστατους πελάτες.

Το ελληνικό λάδι και οι ελιές θα είχαν πρόβλημα αν ο δασμός στην Ε.Ε. ήταν 20%, ενώ στην Τουρκία και το Μαρόκο είναι 10%, διότι τότε το λάδι μας θα γινόταν ακριβότερο σε σχέση με τους ανταγωνιστές μας. Ωστόσο, με το πάγωμα των δασμών που επιβάλλονται στις ευρωπαϊκές εξαγωγές στο 10% όλοι επιβαρύνονται το ίδιο και τα μερίδια αγοράς δεν θα επηρεαστούν. Βέβαια μπορεί επειδή όλα γίνονται ακριβότερα να υπάρχει μια μικρή πτώση για όλους.

Το βασικό πρόβλημα για τις εξαγωγές όλων των χωρών στις ΗΠΑ και φυσικά και για τις δικές μας είναι η μείωση της αγοραστικής δύναμης των Αμερικανών που θα προέλθει από την υποχώρηση του δολαρίου, από τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ και ενδεχομένως από την ύφεση της αμερικανικής οικονομίας, αν και εφόσον επαληθευτεί. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης των Αμερικανών θα μειώσει και τις δυνατότητές τους να καταναλώνουν εισαγώμενα ευρωπαϊκά και ελληνικά προϊόντα.

Ωστόσο, η μικρή αξία (2 δισ. δολάρια) των εξαγωγών ελληνικών προϊόντων στις ΗΠΑ δεν αναμένεται να δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα στην ελληνική οικονομία.

Ο τουρισμός

Αντίθετα, αν η αγοραστική δύναμη των Αμερικανών μειωθεί, ίσως σε λίγους μήνες να διαπιστώσουμε μείωση των τουριστών από τις ΗΠΑ που έρχονται στην Ελλάδα. Αν ταυτόχρονα υποχωρήσουν τα εισοδήματα στην Ευρώπη λόγω μείωσης του διεθνούς εμπορίου και τα αντίστοιχα στην Κίνα (από τους εξωφρενικά υψηλούς δασμούς που επιβάλλει ο Τραμπ στις κινεζικές εξαγωγές στις ΗΠΑ), τότε το πλήγμα στον ελληνικό τουρισμό μπορεί να γίνει ανησυχητικό.

Ο τουρισμός, λοιπόν, ως το πλέον ισχυρό «εξαγωγικό» μας προϊόν, είναι ο κρίσιμος παράγοντας για την ελληνική οικονομία.
Μπορεί οι δασμοί να είναι η αφορμή, αλλά το πρόβλημα θα προέλθει από την ταυτόχρονη μείωση των εισοδημάτων και της αγοραστικής δύναμης σε όλες τις χώρες. Την επίδραση στον τουρισμό μάλλον δεν θα τη δούμε φέτος, αφού ούτως ή άλλως το πάγωμα των 90 ημερών στους δασμούς μάς φέρνει στον Αύγουστο, όπου οι διακοπές είναι κλεισμένες και προπληρωμένες.

Ωστόσο, σταδιακά, από το καλοκαίρι και μετά, αν τα πράγματα διεθνώς δεν ηρεμήσουν και αν υπάρχουν ανησυχητικές εξελίξεις στα γεωπολιτικά μέτωπα, ο ελληνικός τουρισμός μπορεί να υποστεί πλήγμα. Αυτό θα επηρεάσει όχι μόνο το ισοζύγιο με το εξωτερικό, αλλά τα εισοδήματα και τη ρευστότητα στην εγχώρια αγορά και σε πολύ μεγάλο πλήθος εξαρτημένων από τον τουρισμό κλάδων και εργαζομένων.

Οι επενδύσεις

Ενας ακόμη τομέας που μπορεί να υποστεί πλήγμα από τις πολιτικές Τραμπ είναι οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα. Καθώς τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά στα διεθνή χρηματιστήρια, οι διαχειριστές των μεγάλων funds κλείνουν θέσεις στις περιφερειακές αγορές για να έχουν ρευστότητα στις βασικές τους αγορές. Το Ελληνικό Χρηματιστήριο είναι περιφερειακή αγορά και στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στους ξένους επενδυτές.

Η ρευστοποίηση θέσεών τους σε ελληνικές μετοχές επηρεάζει άμεσα το Χρηματιστήριό μας. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό το πρόβλημα, αλλά όλες οι επενδύσεις στην Ελλάδα που συνδέονται με ξένα κεφάλαια. Από τα ακίνητα και τα ξενοδοχεία μέχρι τις τοποθετήσεις σε ελληνικές επιχειρήσεις. Η Ελλάδα χρειάζεται τις ξένες επενδύσεις για να αναπτυχθεί και μια διεθνής αναστάτωση, ακόμη περισσότερο, δε, μια διεθνής ύφεση, θα ακύρωνε επενδυτικά σχέδια που ήδη υπάρχουν και έχουν ξεκινήσει.

Τα ομόλογα

Ακόμη χειρότερα θα γίνουν τα πράγματα αν επεκταθεί η κρίση στην αγορά ομολόγων. Ηδη τα αμερικανικά ομόλογα έδειξαν μια μεγάλη ευαισθησία στις κινήσεις του Τραμπ. Την περασμένη Τετάρτη οι τιμές τους υποχώρησαν και οι αποδόσεις τους ανέβηκαν. Αν και την επόμενη μέρα, μετά την ανακοίνωση του παγώματος των δασμών, οι τιμές σε κάποιον βαθμό αποκαταστάθηκαν, η ανησυχία παραμένει.

Τα αμερικανικά ομόλογα θεωρούνται παγκοσμίως «καταφύγια ασφαλείας». Η πορεία τους εξαρτάται από την κατάσταση και τις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας, από τη διεθνή αξιοπιστία των ΗΠΑ, από το δολάριο και από τα επιτόκιά του. Η πτώση των τιμών τους οδηγεί σε αύξηση του κόστους δανεισμού των ΗΠΑ και αυτόματα αναπροσαρμόζονται προς τα επάνω και τα κόστη δανεισμού όλων των άλλων κρατών.

Αν αυξηθεί το κόστος δανεισμού μέσω ομολόγων, η Ελλάδα έχει σοβαρό πρόβλημα λόγω πολύ μεγάλων δανειακών αναγκών. Το να προβλέψει κανείς τι θα συμβεί σε αυτή την αγορά είναι πολύ περίπλοκο αυτή τη στιγμή και οι κεντρικές τράπεζες, η αμερικανική Fed και η ευρωπαϊκή ΕΚΤ, έχουν δύσκολους γρίφους να λύσουν για να αποφασίσουν τι θα κάνουν με τα επιτόκιά τους.

Οι αποφάσεις

Ο Τραμπ πιέζει τη Fed να μειώσει γρήγορα τα αμερικανικά επιτόκια για να αποφευχθεί η ύφεση. Η Fed έχει ένα διπλό καθήκον εκ του καταστατικού της: να ελέγξει τον πληθωρισμό και να εξασφαλίσει πλήρη απασχόληση. Ο πληθωρισμός έχει πέσει προς το παρόν στις ΗΠΑ, αλλά προβλέπεται να ανέβει εξαιτίας των δασμών, σύντομα. Συνεπώς η Fed δυσκολεύεται να βιαστεί να μειώσει τα επιτόκια. Την ίδια στιγμή, η απασχόληση στις ΗΠΑ βρίσκεται στο ζενίθ, σε πλήρη απασχόληση, η ανεργία είναι χαμηλά και η Fed δεν έχει λόγο να μειώσει τα επιτόκια για να αυξήσει τον ρυθμό ανάπτυξης.

Η υποχώρηση του δολαρίου είναι, επίσης, αποτρεπτικός παράγοντας για τη μείωση των επιτοκίων και ακόμη πιο αποτρεπτική θα είναι μια πτώση της διεθνούς ζήτησης για αμερικανικά ομόλογα. Από την άλλη μεριά, αν υπάρξει ύφεση στις ΗΠΑ, η Fed θα πρέπει να μειώσει τα επιτόκια. Oλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί, όμως, οι οποίοι ακόμη δεν έχουν εξελιχθεί για να φανεί το τι πρέπει να γίνει, δημιουργούν μια πολύ δύσκολη σπαζοκεφαλιά. Ο,τι και να κάνει η Fed φτιάχνει κάτι και χαλάει κάτι άλλο. Μάλλον δεν θα βιαστεί να πάρει αποφάσεις αν δεν ξεκαθαρίσει το σκηνικό.

Η ΕΚΤ βρίσκεται σε πιο εύκολη θέση και έχει αποφασίσει να μειώσει τα επιτόκια του ευρώ – και μάλιστα σύντομα και δυναμικά. Πρέπει, όμως, να λάβει υπόψη της τις εξελίξεις στις αγορές ομολόγων, ειδικά τώρα που οι δανειακές της ανάγκες λόγω αύξησης των αμυντικών δαπανών θα είναι μεγάλες. Με τον πληθωρισμό υπό έλεγχο και το ευρώ να ενισχύεται, η ΕΚΤ μπορεί να μειώσει τα επιτόκια. Αν, όμως, προκληθεί ύφεση και αν χάσουν την ελκυστικότητα τους τα ευρωπαϊκά ομόλογα, θα πρέπει το επιτόκιο να είναι ελκυστικό. Οι εξελίξεις θα δείξουν τον δρόμο.

Συμπερασματικά, λοιπόν, οι επιπτώσεις της πολιτικής Τραμπ στην ελληνική οικονομία σχετίζονται με τις γενικότερες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία και με τις αγορές ομολόγων.

Τους επόμενους μήνες θα φανεί αν τελικά η επιθετική εμπορική πολιτική του Τραμπ, ακόμη και αν την έχει περιορίσει στην Κίνα και οι παλινωδίες του προκάλεσαν σοβαρή κρίση εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας για τις ΗΠΑ, οπότε το πρόβλημα θα είναι γενικευμένο και πολύ μεγάλο για όλους. Το καλό σενάριο είναι οι αγορές να θεωρήσουν ότι ο Τραμπ «συμμαζεύτηκε» υπό την πίεση των αγορών και των γερουσιαστών που του μεταφέρουν τις αντιδράσεις των Αμερικανών πολιτών και ότι η κατάσταση θα εξομαλυνθεί, συνεπώς οι συνέπειες αυτής της αυτοκρατορικής ψευδαίσθησης του Αμερικανού προέδρου θα περιοριστούν.

Πηγή : protothema.gr